Het is intussen vier jaar geleden dat SARS-CoV-2 opdook en nog steeds is het onduidelijk of en hoe je van langdurige klachten af kunt komen.

Er wordt van alles geprobeerd en ik heb het idee dat veel mensen zich machteloos voelen, doordat het lijkt alsof ze geen enkele controle meer hebben over hun leven. Ik ben er echter van overtuigd dat er intussen toch dingen zijn die je wél kunt doen, die je levenskwaliteit verbeteren.

In het forum staat van alles, maar het is helaas totaal ongestructureerd en je moet je suf lezen om er alles uit te halen … Daarom bij deze een poging om een draad te starten waarin iedereen zijn ervaringen kan zetten met wat wél heeft geholpen.

Wat hielp jou om je beter te voelen, om dingen beter te kunnen, of zelfs om beter te worden?

Je bent nog niet ingelogd. Log in om te kunnen reageren.

Sami 9 maanden geleden

#1

Mijn klachten begonnen in juni 2021.

Wat mij in de eerste maanden het meest heeft geholpen om van de acute stressreactie op prikkels af te komen:

  • Confrontatie met prikkels vermijden.
  • Prikkels die niet zijn te vermijden dempen, of erop anticiperen door vooraf te structureren hoe ik erop moest reageren.
  • Ademhalingstechnieken die de hersens het signaal geven om de ruststand in te schakelen.

Wat mij hielp om draaierigheid, hartkloppingen en vastlopende, te hoge ademhaling te voorkomen of verminderen:

  • Langzaam bewegen; traag, gestructureerd en versimpeld dingen doen (vooral niet haasten en altijd vooraf bedenken hoe je iets gaat doen, om te voorkomen dat je in situaties terechtkomt waarbij je dingen vergeet of geconfronteerd wordt met het abrupt moeten oplossen van een probleem).
  • Regelmatig licht bewegen (alsof ik mijn bloedsomloop of metablisme op gang moest houden).
  • Als ik de deur uitging: altijd een thermosbeker met een warm drankje mee (op de een of andere manier werd ik er rustig van als ik daar onderweg regelmatig een slokje van kon nemen).
visje 9 maanden geleden

Mij helpt de ergotherapie. Met de app Visible kan ik elke ochtend de hartslag en hartritmevariabiliteit meten wat een goede indicatie geeft voor wat mijn lichaam aankan. In deze gratis app (speciaal ontwikkeld voor Longcovid/cv patienten) kan ik ook mijn symptomen bijhouden. 

Ook het slikken van Magnesiummalaat helpt mij bij meer energie.

Ik gebruik oordoppen op maat de overprikkeling. op maat laten maken vanwege het comfort.

Sami 9 maanden geleden

Dag Visje,

Waar ik benieuwd naar ben: is de ergotherapeut met de Visible-app gekomen, of heb je die zelf moeten ontdekken? En maakt de app misschien ook verbanden/patronen zichtbaar tussen de hartwaarden en de symptomen?

Groet, Sami

visje 8 maanden geleden

Hoi Sami,

Ik had de Visible app zelf al ontdekt, maar de erotherapeut raadde een smartwatch wel aan om te kunnen onderzoeken wat de veranderingen zijn in de bloeddruk en het hartritme bij inspanning en ook om te ontdekken of er een verband gevonden kan worden bij PEM. Nu ik pacing inzet, kan ik in de app merken dat mijn hartritmevariabiliteit in de ochtend stijgt, wat betekent dat mijn lichaam herstelt. In de app kun je het hartritme en de hartritmevariabiliteit vergelijken met al je symptomen die je bijhoudt. 

Sami 9 maanden geleden

#2

Praktische hulpmiddelen bij lees-/geheugen-/overprikkelingsproblemen:

  • Toen ik niet meer kon lezen, omdat ik de letters/woorden/betekenis van tekst niet meer zag of kon ontcijferen, hielp de voorleesfunctie van de computer en mobiel me om langere teksten te begrijpen.
    Tip: op de iPhone zit bij Toegankelijkheid > Gesproken materiaal, de optie 'Spraakregelaar'. Daarmee kun je je scherm laten voorlezen.
  • Ouderwets lijstjes maken op papier in plaats van digitaal op mobiel (omdat het me niet meer lukte om zonder problemen omschakelstappen te nemen: apparaat aanzetten, inloggen, andere apps negeren, benodigde app vinden, scrollen om lijstje te zoeken).
  • Toen het mijn hersens en lichaam lukten om beter om te gaan met omschakelen, ben ik digitaal papier gaan gebruiken, omdat ik gestoord werd van alle losse papiertjes. (Remarkable-tablet, met een beeldscherm dat zonder schermlicht werkt = minder vermoeiend om te lezen).
  • Handmatig dingen opschrijven, in plaats van het in te typen: voelt alsof het helpt om dingen beter te onthouden.
  • Licht dempen (van tv, computer, mobiel, raam, lamp, alles).
    Tip: op de iPhone zit bij Toegankelijkheid > Activeringsknop, de optie 'Verminder witpunt'. Daarmee wordt het witte schermlicht minder fel.
Sami 9 maanden geleden

#3

Gedrag aanpassen aan de realiteit:

  • 'Nee' zeggen. Ook tegen jezelf. Schaarse energie en tijd niet verspillen aan anderen/dingen die niks waardevols opleveren.
  • 'Luisteren' naar veranderende lichaamssignalen én dat opvolgen. Herstelt het lichaam moeizaam? Dan afremmen vóórdat signalen veranderen in verergerde klachten. (Bij mij: tintelingen, krachtverlies, draaierigheid, druk op de hersens, stramheid, hartkloppingen, vastlopend middenrif, te hoog zittende ademhaling, verslechtering van zicht/focus, stagnerende hersens en tragere prikkel- en informatieverwerking.)

Praktisch hulpmiddel voor inzage in de veerkracht van het lijf:

  • Smartwatch geeft inzicht in hartslagpatronen. Herstelt het lichaam vlot na inspanning, of reageert het juist gestresster?
    • Gemiddelde hartslag overdag en tijdens slaap. Herstelt mijn hartslag na activiteiten naar mijn normale hartslag, of is de gemiddelde hartslag dagenlang verhoogd?
    • Snelheid waarmee de hartslag normaliseert. Zakt die na activiteit binnen vijf tot tien minuten naar een licht verhoogde hartslag, of duurt dat veel langer en is die na een uur nog steeds aanzienlijk verhoogd?
    • Reageert de hartslag de uren/dagen na een actieve periode met geleidelijke stijging of piekt die steeds sneller bij inspanning?
Sami 9 maanden geleden

#4

Apps die mij hebben geholpen:

Gezondheidsapps

  • De meditatie-app op de AppleWatch (nu zelden meer nodig; hielp me een tijd de hele dag door om mijn hartslag te laten zakken met kalmerende ademhalingsoefeningen).
  • De app Breathwrk (nu ook niet meer nodig; vond de grafische begeleiding fijn om het ademhalingspatroon toe te passen; gebruikte eigenlijk alleen het gratis aangeboden patroon 'Calm Down').
  • De gezondheid-app van iPhone (gaf/geeft inzicht in slaappatronen).
  • De menstruatie-app Clue (gaf inzicht in mijn cyclusverloop, waardoor ik meer zicht kreeg op de invloed die de cyclus bij mij had op de verergering, vermindering én het krijgen van nieuwe klachten terwijl ik tegelijkertijd juist steeds meer herstelde van postcovid en meer veerkracht ervoer).
  • De apps Heart Analyzer en Heart Graph (voor snel beeld van hartslagverloop met grafieklijnen en waarden; ik vond met name de mogelijkheid om die als Wijzerplaat/Complicaties te tonen op mijn AppleWatch superhandig).
Sami 9 maanden geleden

#5

Andere apps/programma's die handig zijn bij hersenfunctieproblemen

  • De bankpas-betaalmogelijkheid op de smartwatch (nooit meer zoeken/graaien naar die portemonnee of pas, dát scheelt me een hoop stress ...).
  • De browser Google Chrome (voor het automatisch vertalen van sites tijdens het browsen; die optie komt nu ook vaker voor bij andere browsers).
  • De website translate.google.com > Documenten (om PDF's te laten vertalen).
  • De app ReaderPro (gaf mij inzicht in welke aspecten van informatieverwerking bij mij niet goed meer werkten en waarom ik niet goed meer kon lezen/nadenken/functioneren).

App/websites/podcasts waar ik blij van werd/word

  • De app BirdNET (achterhalen welke vogelsoort het nodig vond om in de vroege ochtend hyperactief aandacht te trekken: het was een vink).
  • Het YouTube-kanaal van Gez Medinger (die was al vanaf begin 2020 een voorloper in het verstrekken van allerlei informatie die pas in 2023 en 2024 via mainstreamkanalen/media als 'nieuws' wordt gebracht ...; hij deed dat over het algemeen bovendien met goed toegankelijke taal/beeld/indexering/dosering; is alleen wel Engelstalig).
  • YouTube-video's over long covid (ik hield mezelf maandenlang op de hoogte via zoeken op 'long covid' met Filter op: 'Deze week' of 'Deze maand').
visje 8 maanden geleden

Superhandige tips allemaal, Sami! 

Sami 8 maanden geleden

#zelfhulp_handleidingen_1

Zojuist kwam ik via het Zwitserse nieuwsartikel ‘Sport bei Long Covid: weshalb sich Betroffene nicht überfordern dürfen und wie sie das richtige Mass finden’ (Neue Zürcher Zeitung - NNZ, 27-03-2024) uit op een lijst met eenvoudige praktische zelfhulp-handleidingen voor allerlei postcovidklachten. Het is van het Altea Long COVID Network, dat de WHO omschrijft als ‘A network for sharing evidence-based information on the long-term effects of COVID-19’. 

Het is in het Engels of Duits te downloaden als PDF per onderwerp, of te lezen op de website via het vademecum. Ik gebruik zelf meestal de vertaalfunctie van de webbrowser om dit soort dingen te lezen. De PDF’s vind ik zelf overzichtelijker. Op translate.google.com kun je PDF’s snel vertalen.

  1. Vademecum: https://altea-network.com/en/en/vademecum
  2. PDF’s: https://altea-network.com/en/downloadcenter

Sami 8 maanden geleden

Titels:

  1. Breathing - Breathing exercises
  2. Breathing: Slow diaphragmatic breathing
  3. Throat, nose, ears - Tinnitus (ringing in the ears)
  4. Taste and smell - Smell training
  5. Skin and hair - Treatment for hair loss
  6. Thinking and perception - Energy management, brain power training
  7. Sleep Hygiene Environmental Factors
  8. Cardiovascular System - Palpitations
  9. Communication - Preparation Doctor's Appointment
  10. Shortness of breath - Exercise to unclog your nose
  11. Back to sport - Plan
  12. Breathing - Pursed Lip Breathing
  13. Shortness of breath - Active cycle of breathing technique
  14. Shortness of breath - Breath training according to Wim Hof
  15. Mental health - Long COVID and psychosomatics
  16. Fatigue - Pacing part 2: The 4P’s rule
  17. Fatigue - Pacing part 1: recognizing the limits
Theresa 7 maanden geleden

Mijn lijstje wat ik heb kunnen "doen", wat voor mij merkbaar verschil maakte. Veel weten jullie vast al, maar wie weet inspireert het nog iemand of is het een handig overzicht.


Ruimte voor herstel maken

  • "Echt" leren rusten. Geleerd dat dingen waar ik vroeger niks mee had, rust geven (yoga nidra, meditatie, qigong, creatieve dingen). En wat ik allemaal als ontspanning deed (sporten, gamen, tv, lezen) dat niet doet. 
  • Slapen. Ik slaap echt heel veel meer dan vroeger, 9-13 uur per nacht. Ik rustte bovendien zeer regelmatig overdag, om de anderhalf uur een half uur. Ofwel slapen, ofwel gewoon liggen en bewust ademhalingsoefeningen doen.
  • Wegnemen van hoge stressfactoren. Had ineens een heel goede antenne voor welke mensen mij veel energie kosten. Vereist natuurlijk ook enige confrontatie waar je de energie voor moet kunnen opbrengen. Dit heeft daarom veel tijd gekost.
  • Alle dingen die ik bij de ergo leerde. Stoplicht methode, balans belastbaarheid, activiteitenlogboek, "moet ik dit nu wel doen", enz.
Theresa 7 maanden geleden

Herdefinieren van leuke dingen, je overgeven aan het oma leven

  • Beweging pacen. Iets is toch beter dan niets. Ik heb mezelf een extreem laag tempo wandelen / fietsen aangeleerd. 
  • Een nieuwe blik. Ik was blij om uberhaupt buiten te komen op een dag, dat werd het lichtpuntje, dat er toch iets is. Ik maakte elke dag foto's van dezelfde plek die ik mooi vind, maar dan weer in ander licht.
  • Crea hobby's. Creatief bezig zijn helpt mij echt met cognitief ruimte maken en minder last van hersenmist.
Theresa 7 maanden geleden

Het proces doorstaan, accepteren dat je voorlopig of misschien wel nooit meer dezelfde bent. 

  • Je oude hobby's vaarwel zeggen. Het was best heftig het lidmaatschap van mijn zeer hechte sportvereniging te moeten opzeggen.
  • Lagere standaard van huishouden aanhouden. Zittend afwassen of koken. 
  • Je bent niet meer jezelf en je zelfbeeld verandert. Hoe aardig en sociaal ik ben, daar had ik een bepaald idee bij, en normen waar ik aan wilde voldoen. Sommige dingen kan je simpelweg niet meer kunt opbrengen. Van praatjes op straat tot familie evenementen. 
  • Accepteren dat je sociaal gewoon echt niet meer meekomt. Dat gaat natuurlijk vanzelf, maar het gaat ook om jezelf niet frustreren met het toch willen.
  • Je doelen bijstellen. Waar ik in het begin gewoon beter wilde worden, veranderde mijn herstelproces naar je leven prettig inrichten binnen je mogelijkheden. We zien wel waar het schip strandt. 

    Ik was altijd bezig met wat ik wil en dat ook kunnen, en dat is toch echt verschoven naar willen wat ik kan. Het voelt nu bijna per ongeluk dat ik nu vaak weer kan wat ik vroeger wilde. Terwijl ik dat nu juist niet eens zo graag meer wil. Je aandacht maar op weinig dingen richten heeft ook zn mooie kant. 

Anoniem (niet gecontroleerd) 7 maanden geleden

Begin juni dit jaar ben ik 2 jaar verder:

  • Stoppen met fysiotherapie (bewegen)
  • Rust, rust, rust en nog meer rust
  • Middenrif laten behandelen
  • Gerichte ademhalingsoefeningen voor het middenrif en de benauwdheid
  • Oefeningen om de nervus vagus te resetten (hier op het forum gevonden en van de ergo geleerd
  • Ergotherapie, dagpunten, leren rusten en ontspannen, kon ik ook nooit
  • Leren dat ontspanning ook inspanning was
  • Rust en ontspanning waren het eerste jaar vooral in het donker liggen, mediteren of yoga nidra. Hobby's ed waren inspanning
  • Een goede dagbalans met voldoende afwisseling tussen fysiek, omtspanning, rust, actief rusten en mentale/cognitieve inspanning
  • Actief ontprikkelen met oordoppen, liggend en in het donker
  • Smartwatch met hartslagmeter. Mijn rusthartslag was sinds corona erg hoog. Eerst kreeg ik boven de 100 klachten, naarmate ik meer herstelde zat ik op 130 om klachten te krijgen. Ik probeer nog altijd onder of op de 130 te blijven, maar of dat nog echt nodig is heb ik nog niet durven testen
  • Mediteren, yoga nidra, tekenen
  • Vrijwel geen tv, telefoon, muziek
  • Later Epiphora en de ademhalingsoefeningen die daarbij horen
Anoniem (niet gecontroleerd) 7 maanden geleden
  • Leren dingen anders te doen in huis; 
  • we hebben 2 trappen; niet apart naar boven om de was aan te zetten, maar dat pas doen als je voor iets boven bent. Voorraad die naar boven moet op de trap zetten en als je naar boven loopt iets meenemen
  • Op iedere verdieping een stofzuiger en emmers en schoonmaakspullen
  • Pacen
  • Actief om hulp vragen in plaats van alles zelf willen blijven doen
  • Leren accepteren, een proces van vallen en opstaan waar ik zelf veel aan de POH heb gehad
  • Soms, om mentaal gezond te blijven, toch naar feestjes gegaan, of uitjes; wetende dat ik volledig in zou storten daarna, maar mijn hoofd had dit zo nodig om ook daar gezond te blijven; geplande terugvallen dus eigenlijk
  • Leren dat werk belangrijk is, maar  oet ten koste van je gezondheid en daar soms ook moeilijke keuzes en stappen moetem zetten, om vooruit te gaan in plaats van achteruit. 
  • Eigen regie, ontzettend belangrijk gebleken met herstel maar ook re-integreren
  • Slapen overdag niet meer na 14:00 uur

Maar al leek ik volledig hersteld, het blijft toch balanceren en zoeken. Ik ben niet meer wie ik was, ik kan niet meer wat ik kon, maar ben dankbaar voor alles wat inmiddels wel weer kan. Ik 'doe weer mee' in plaats van aan de zijlijn te staan

Sami 7 maanden geleden

@Theresa: wat fijn opgeschreven, heel helder en waardevol. En allerlei ontzettend herkenbare mechanismen. Het sleutelwoord is toch wel: ‘herdefiniëren’. Dingen anders invullen. Leven in het nu in plaats van het hoofd de hele tijd bezig te laten zijn met alles wat je nog wil en moet ...

En dat écht leren rusten, dat heb ik ook moeten leren. Het hoofd leegmaken en leeg laten zijn. Dat was vroeger onbestaanbaar voor mij. Ik had daardoor ook helemaal niks met yoga of mediteren. Mijn hoofd stond altijd vanzelf aan en daar ging ik juist lekker op. Ik snapte destijds gewoon niet wat het nut was van je hoofd willen leegmaken. :-D

Slapen doe ik niet zo lang als jij, maar mijn ritueel is wel anders dan vroeger. Toen kon ik rustig om 1.00 uur naar bed en als ik om 7.00 uur wakker werd kon ik er meteen uit en in actie komen. Tegenwoordig ga ik tussen 22.00-23.00 naar bed en neem ik ‘s morgens heel rustig de tijd voor ik opsta en ga ik niet meteen van alles lopen doen.

Dat werkt allemaal gewoon niet meer. En met een ander tempo en andere verwachtingen blijken er dan toch dingen te bestaan die nog wel kunnen. Wat een leuk idee, die fotohobby! En inderdaad: fietsen in een extreem laag tempo. Vorige week kwam ik op die manier ineens een heel eind.

Sami 7 maanden geleden

@Cruella: handig, die pragmatische, vaak relatief simpele, oplossingen om met minder energieverbruik dingen te doen. En inderdaad ook het leren van ‘wat is rust’, wat geeft energie, wat is het toch waard om wel voor over de grens te gaan.

Erachter komen dat voormalige rustgevende hobby’s met een niet goedwerkend lijf/hersens juist inspanningen blijken te zijn … dat was (en is) voor mij toch nog steeds een struikelblok. Naarmate het beter met me gaat, neig ik ernaar weer als vroeger me op allerlei dingen te storten. Maar voor ik er erg in heb, vergeet ik dan te letten op voldoende rustnemen … en voor je het weet zit je dan weer met teruggekomen klachten.

Sami 7 maanden geleden

En wat ik me nog afvraag: je geeft aan dat ademhalingsoefeningen, meditatie, yoga nidra en epiphora je hebben geholpen. Maar is het dan zo dat je, zeg maar, elke ‘techniek’ gebruikt voor een andere situatie? Ik ben benieuwd of elk van die technieken dan een eigen iets heeft, waardoor het jou met bepaalde dingen juist wel of niet heeft geholpen.

Voor mij waren ademhalingsoefeningen aanvankelijk een instrument om de hartslag te kalmeren als die op hol was geslagen, en om mijn ademhaling omlaag te brengen zodra die klem/omhoog zat. Later zette ik het in om tijdens inspanning juist te voorkomen dat de hartslag en ademhaling te hoog zouden worden.

Anoniem (niet gecontroleerd) 7 maanden geleden

Grinn kijken of ik dit goed uit kan leggen;🙈😂 Voor mij hebben ze allemaal een ander doen, maar aan het einde van de rit doen ze denk ik hetzelfde.

De ademhalingsoefeningen waar ik op doel waren specifiek voor het middenrif en de benauwdheid. Ik gebruik ze eigenlijk nog steeds, maar alleen als mijn astma aan het rommelen is, of als mijn middenrif weer eens verkrampt door al het littekenweefsel in mijn buik van de diverse buikoperaties. Die zijn echt aangeleerd zoals ze dit bij de longfysio doen. Sommige helpen ook met het kwijtraken van slijm in de longen zeg maar.

Meditatie gebruikte ik voornamelijk de hart-coherentie, dus inderdaad om de rusthartslag omlaag te krijgen, of van die acceptatie meditatie shizzle dingen. De hart-coherentie doe ik nog wel, de acceptatie meditatie dingen eigenlijk niet. Beide waren vaak korte meditaties van tussen de 8 en 15 minuten. De ergo vond dat ik met yoga nidra te makkelijk en te vaak in dlaap viel (omdat dit liggend isL en mediteren moest zittend🙈

Dan heben we nog yoga nidra; yoga nidra deed ik puur (eigenlijk nog steeds) om in slaap te vallen, of om echt rustig te worden als de spanning oploopt. Doorgaans luister ik dan sessies van een uur..hier zit veel in; ademhaling, spierspanning, etc

Anoniem (niet gecontroleerd) 7 maanden geleden

Epiphora was een noodgreep. Na 9 maanden dag in dag uit 24/7 knallende koppijn, ik was het zo ontzettend zat en niets hielp. Ik las en hoorde wisselende ervaringen en kon een schappelijke therapeut vinden met normale prijzen en geen LC-verdienmodel over de ruggen van patienten.

Vanaf Epiphora begon mijn hoofdpijn weg te gaan (en uiteindelijk meer klachten) maar, een hrote maar; misschien had dit ook wel zonder epiphora gebeurd, niemamd zal het ooit weten. Uiteindelijk ook de tinnitus, beter slapen en minder overprikkeling.

De ademhalingsoefeningen bij epiphora vond ik vervelend; in het begin werd ik er benauwd van en ging ik ervan hyperventileren. Later ben ik ze op eigen tempo op gaan bouwen, omdat de manier van ademhalen zou kunnen helpen met reset van de nervus vagus en de boel tot rust brengen. Eigenlijk hetzelfde als een nervus vagus oefening die hier ergens op het forum staat en ik van de ergo heb geleerd.

Uiteindelijk is het resultaat denk ik voor allen hetzelfde: minder benauwd, minder slijm, een leeg hoofd, ontspanning en kunnen ontspannen, in plaats van altijd 'aan staan'.

Anoniem (niet gecontroleerd) 7 maanden geleden

Dat is inmiddels ook mijn struikelblok, zeker in combi met weer volledig werken en weer veel kunnen.

Ik heb de laatste tijd de lego dus ook maar weer even aan de kant gelegd en heb weer wat vaker de yoga nidra op staan🙈

Anoniem (niet gecontroleerd) 7 maanden geleden

Dubbel

Help ons helpen

Er moet meer perspectief komen voor mensen met post-covid. Jouw steun is hard nodig! Steun ons belangrijke werk en help ons helpen!

hand geeft hart