Publicatie verschenen op 4 september 2023 in Nature Immunology
Een mogelijke oorzaak van Post-Covid is dat het coronavirus niet volledig verdwijnt, maar aanwezig blijft in het lichaam van patiënten met Post-Covid. Dit wordt virale persistentie genoemd.
Virale persistentie
Meerdere onderzoeken laten zien dat het coronavirus na besmetting nog maanden in weefsels, ontlasting en bloedplasma aanwezig kan blijven. Terwijl de PCR test via neus/keel en een standaard bloedonderzoek het virus dan niet meer aantonen. Dit kan tot meer dan een jaar na de besmetting nog aanwezig zijn.
In een onderzoek waren er meerdere patiënten met Post-Covid waarbij het virus afwisselend wel en niet aantoonbaar was in bloedplasma. Het lijkt erop dat het virus op momenten niet actief is, om daarna wel weer actief te worden. Dit kan mogelijk de wisselende klachten van Post-Covid verklaren, waarbij patiënten opknappen maar daarna weer een terugval krijgen.
Mechanismen
Dit onderzoek beschrijft verschillende, losstaande mechanismen waarop achtergebleven virusdeeltjes in het lichaam klachten kunnen veroorzaken.
- Het virus bindt aan receptoren die ziekteverwekkers herkennen. Dit brengt het aangeboren afweersysteem op gang en zorgt voor productie van cytokinen en ontstekingen.
- Het verworven afweersysteem wordt steeds geactiveerd. Dit kan zorgen voor beschadiging van weefsels.
- Het virus beïnvloedt metabole processen (stofwisseling), genetische processen (de code die bepaalt hoe het lichaam werkt) en epigenetische processen (die bepalen welke genen aan- of juist uitgezet worden). Dit kan zeer veel chronische klachten geven, zonder dat er sprake is van ontsteking of beschadiging van cellen.
- Het virus verandert de bloedstolling. Het kan zorgen voor kleine bloedklontertjes en beschadiging van de bloedvatwand.
- Andere virussen die in het lichaam aanwezig zijn worden geactiveerd, zoals herpesvirussen. Een voorbeeld hiervan is het Epstein-Barr-virus, de veroorzaker van de ziekte van Pfeiffer.
- De bacteriën in de darmen, ook wel het microbioom genoemd, raken verstoord. Het microbioom speelt een belangrijke rol bij de afweer, stofwisseling en hormonale processen. Verstoring van het microbioom kan tot klachten leiden. Ook kan het voor beschadiging van de beschermlaag van de darmwand zorgen. Hierdoor kan het coronavirus, maar ook bacteriën, in de bloedbaan komen. Dit kan voor ontsteking zorgen.
- Antistoffen tegen het coronavirus reageren op lichaamseigen stoffen. Dit zorgt voor een aanval van het afweersysteem tegen lichaamseigen weefsel.
- De nervus vagus, ook wel zwervende zenuw genoemd, is de 10e hersenzenuw. De zenuw loopt tot in verschillende organen, zoals longen en darmen. Als er veel coronavirus in deze organen zit, kan dit de nervus vagus activeren. Dat kan zorgen voor een zogenaamde “ziektereactie” of “ziektegedrag”. Hiermee wordt een reeks van ziektereacties bedoeld, die zich ontwikkelen bij zieke personen of dieren tijdens een infectie. Bijvoorbeeld vermoeidheid, concentratieproblemen, spier- en gewrichtspijn, verstoorde slaap, angst, depressie, verminderde eetlust en autonome dysfunctie.
Beperkingen onderzoek
De bevinding dat het coronavirus na lange tijd nog in het lichaam van patiënten met Post-Covid aanwezig is, is nog niet breed bevestigd. Ook is onvoldoende duidelijk of het coronavirus ook achterblijft in het lichaam van genezen covidpatiënten, die geen Post-Covid hebben.
Er is meer onderzoek nodig om te weten in welke cellen en weefsels het coronavirus achterblijft, en in welke mate het achterblijft. Ook moet uitgezocht worden of dit klachten veroorzaakt en welke klachten het veroorzaakt. En of er verschil is tussen de verschillende varianten van het coronavirus.
De mechanismen waarop het achtergebleven virus klachten kan veroorzaken zijn theorieën, en er moet nog bevestigd worden of het in de praktijk ook zo werkt.
