Publicatie verschenen op 3 september 2024 in MedRxiv
Hyperbare zuurstoftherapie (HBOT) is een behandeling die mogelijk zou kunnen helpen bij post-covid. Dit is een behandeling waarbij patiënten via een masker 100% zuurstof inademen (in ‘gewone’ lucht zit maar 21% zuurstof). Dit gebeurt in een grote afgeslote ruimte (de hyperbare kamer) waarin de druk hoger is dan de normale omgevingsdruk. HBOT vergroot het zuurstofgehalte in weefsels en kan een positieve invloed hebben op ontstekingsprocessen en op de functie van de mitochondriën. Er is al eerder onderzoek naar deze behandeling gedaan (onderaan dit artikel staan enkele links), maar daarbij zijn ernstig zieke patiënten en patiënten die al langer ziek zijn niet onderzocht.
Dit artikel is een preprint. Dat betekent dat het nog niet door onafhankelijke collega- onderzoekers is beoordeeld. We zullen het definitieve artikel delen zodra deze beschikbaar is.
Opzet onderzoek
Dit onderzoek is uitgevoerd in Nederland in zes van de negen hyperbare zuurstofkamers die er zijn. Alle personen die in deze behandelcentra startten met HBOT tussen februari 2023 en februari 2024 werden gevraagd mee te doen met het onderzoek. De minimale leeftijd was 18 jaar, mensen moesten cognitieve klachten hebben die veel impact hebben op het dagelijks leven en al langer dan 3 maanden na de infectie aanwezig waren.
De behandeling bestond uit 40 sessies HBOT van 90-120 minuten verdeeld over 8 weken (5 behandelingen per week). Een langere behandelduur was mogelijk als mensen pas laat op de behandeling reageerden of als ze veel behandelingen hadden gemist door bijvoorbeeld ziekte.
Patiënten vulden vragenlijsten in bij de start van de therapie, na 40 behandelsessies en 3 maanden na afronden van de therapie. Hierbij werd vooral gekeken naar de kwaliteit van leven. Een verbetering van minimaal 10% werd gezien als positief effect van de behandeling en een verslechtering van minimaal 10% als negatief effect.
Resultaten
232 patiënten hebben meegedaan aan het onderzoek. De gemiddelde leeftijd was 42 jaar en de meerderheid (70%) was vrouw. Slechts een kleine groep (3%) is opgenomen geweest in het ziekenhuis voor de corona-klachten. De patiënten die deelnamen waren gemiddeld 20 maanden ziek bij de start van de behandeling. Dit is langer dan in eerder onderzoek naar HBOT.
Na 3 maanden ervaarde 65% een positief effect van de behandeling, 20% geen effect en 15% een negatief effect. Het grootste effect werd gezien op sociaal functioneren, energie/uitputting en fysiek functioneren.
Voor de vijf meest voorkomende symptomen (uitputting, verminderde conditie, overprikkeling, concentratieproblemen en PEM) is een deel van de patiënten van ernstige symptomen naar milde symptomen gegaan (zie de figuur). Maar ook daarbij zijn er patiënten bij wie de klachten verergerden.
Er werden 24 ongewenste bijwerkingen gemeld. Bij 10 patiënten was er een verergering van de uitputting of andere klachten en 11 patiënten hadden een zogenaamd baro-trauma (hierbij ontstaat pijn in het oor door een verschil in luchtdruk). Bekende bijwerkingen bij HBOT zijn vermoeidheid (65% noemde dit) en wazig zien (27% noemde dit) en deze klachten waren over na 3 maanden (op 1 patiënt na die nog steeds wazig ziet).
Conclusie
Zo’n tweederde van de deelnemers reageert positief op HBOT als je naar kwaliteit van leven kijkt en dit effect houdt minimaal 3 maanden aan. Maar er is ook een groep (15%) die meer klachten krijgt door de therapie. Mogelijk is de behandeling voor mensen die veel last hebben van PEM of veel ernstige klachten hebben te zwaar. Het protocol is hier inmiddels op aangepast waarbij het een voorwaarde is dat mensen minimaal 4 uur per dag rechtop actief kunnen zijn.
Beperkingen van het onderzoek
Het onderzoek heeft geen controlegroep ( een groep mensen die geen behandeling of een nep-behandeling kreeg) meegenomen. Dit is belangrijk om te onderzoeken wat er gebeurt bij patiënten die géén HBOT hebben gekregen. Omdat de gemiddelde ziekteduur in dit onderzoek 20 maanden was, is het volgens de onderzoekers niet te verwachten dat de verbetering in klachten komt door een natuurlijk herstel.
Het onderzoek heeft mensen maar 3 maanden na de behandeling gevolgd en de vraag is of dit effect langer aanhoudt. Het is de bedoelding dat mensen 1 jaar na het afronden van de behandeling weer een vragenlijst invullen om het effect op de lange termijn te onderzoeken.
Er hebben alleen mensen deelgenomen aan het onderzoek die de behandeling konden betalen (deze wordt namelijk niet vergoed) en die zelf hebben gekozen voor deze therapie. Deze mensen hadden dus een grote motivatie en dat kan de resultaten hebben beïnvloed.
Toelichting vanuit PostCovid NL
Wij geven als patiëntenorganisatie geen advies of je wel of geen HBOT moet doen. Het wetenschappelijk bewijs is nog onvoldoende om hier een duidelijk advies over te geven. Dit onderzoek laat duidelijk zien dat er ook een kans bestaat om méér klachten te krijgen. Het is dus belangrijk om je goed te laten informeren voordat je met deze behandeling start. En het is goed om te weten dat de behandeling niet wordt vergoed door de zorgverzekering.
We hebben eerder al 3 samenvattingen gemaakt van onderzoek naar hyperbare zuurstoftherapie:
Hyperbare zuurstoftherapie heeft misschien positief effect op Post-Covid | PostCovid NL
Hyperbare zuurstoftherapie, is het veilig? | PostCovid NL
Hyperbare zuurstoftherapie, effecten na 1 jaar | PostCovid NL
