Publicatie verschenen op 14 april 2023 in Physical Medicine and Rehabilitation Clinics of North America
Post-Covid kan voor meer dan 200 verschillende symptomen zorgen. Daarvan is pijn een veelvoorkomend symptoom; ongeveer de helft van de patiënten heeft er last van. In dit artikel wordt beschreven wat er momenteel bekend is over pijn bij Post-Covid, de oorzaak en mogelijkheden voor diagnostiek en behandeling.
Verschillende soorten pijn
Post-Covid patiënten kunnen verschillende soorten pijn hebben, die allemaal een andere oorzaak kunnen hebben. Zoals bijvoorbeeld hoofdpijn, pijn op de borst, rug- en nekpijn, spierpijn en gewrichtspijn. Ook kunnen zij andere klachten hebben, die de pijnbeleving beïnvloeden.
Er zijn veel verschillende aandoeningen die pijn bij Post-Covid veroorzaken, onder andere aandoeningen van het bewegingsapparaat en zenuwpijn. Aandoeningen aan het bewegingsapparaat zijn aandoeningen aan botten, spieren, gewrichten, etc. Die aandoeningen kunnen naast pijn ook zorgen voor minder goed functioneren. Met zenuwpijn wordt pijn bedoeld die ontstaat als gevolg van een beschadiging van het zenuwstelsel. Zenuwpijn kan door covid nieuw ontstaan, maar kan ook verergeren bij iemand die dit voor de besmetting al had.
Post-exertionele malaise (PEM) komt veel voor bij mensen met Post-Covid. PEM uit zich meestal als vermoeidheid met spier- en/of gewrichtspijn 1 tot 2 dagen na een lichamelijke of geestelijke inspanning.
Oorzaken
Er is nog weinig bekend over waarom Post-Covid patiënten pijn ervaren. Er spelen waarschijnlijk meerdere factoren een rol. De volgende mechanismen kunnen bijdragen:
- Ontregeling van het Renine-Angiotensine-Systeem (RAS)
Ontregeling van RAS veroorzaakt een cytokine storm en beschadigde cellen, wat de oorzaak is voor veel acute, levensbedreigende complicaties door covid. Ook bij Post-Covid lijkt de ontregeling van RAS een rol te spelen. Het lijkt te zorgen voor ontsteking en beschadigde cellen in spieren en zenuwpijn.
- Een ontregeld autonoom zenuwstelsel
Veel patiënten ervaren symptomen van een ontregeld autonoom zenuwstelsel; een instabiele hartslag en/of bloeddruk, duizeligheid bij staan, pijn op de borst, hartkloppingen, zenuwpijn en pijn aan het bewegingsapparaat. Ook POTS is een vorm van een ontregeld autonoom zenuwstelsel.
- Veranderingen in bloedstolling
Er zijn steeds meer aanwijzingen dat er bij Post-Covid sprake is van een versterkte bloedstolling. Dit zorgt voor kleine bloedstolsels. Men denkt dat deze klontertjes soms de kleine bloedvaten blokkeren. Dit kan in het hele lichaam gebeuren en is van voorbijgaande aard, maar kan voor pijn en zenuwklachten zorgen.
- Gevolgen van langdurige ziekte
Langdurig ziek zijn, en daardoor minder actief zijn, leidt tot verminderde spierkracht, uithoudingsvermogen en flexibiliteit. Dit kan klachten aan het bewegingsapparaat en pijn geven.
Behandeling
Het is belangrijk dat bij elke patiënt de klachten, andere aandoeningen en factoren die de pijn uitlokken in kaart worden gebracht. Aanvullend kan een lichamelijk en/of bloedonderzoek gedaan worden.
Er is weinig onderzoek gedaan naar een specifieke behandeling voor pijn bij Post-Covid. De behandeling is ongeveer hetzelfde als behandelingen voor andere aandoeningen die pijn geven en aandoeningen aan het bewegingsapparaat. Er moet wel speciale aandacht zijn voor de andere symptomen die bij Post-Covid voorkomen.
Zolang er geen behandeling is van de oorzaak, is het belangrijk om langzaam activiteiten te hervatten en op te bouwen, voor zover dit mogelijk is. Hiervoor bestaat geen protocol, maar fysiotherapie kan hierbij helpen. Soms helpen dieet aanpassingen en levensstijl veranderingen, zoals afvallen, stoppen met roken, matig alcoholgebruik, regelmatig bewegen, goed slapen en stress management. Ook pijnmedicatie kan onderdeel van de behandeling zijn.
Aanbeveling voor onderzoek
Hoewel er steeds meer onderzoek gedaan wordt naar de oorzaak, risicofactoren en ervaringen van Post-Covid patiënten, is er weinig bekend over pijn bij Post-Covid . Er is meer onderzoek nodig naar de verschillende soorten pijn bij Post-Covid en een behandeling die hier specifiek op gericht is.
