Publicatie verschenen op 7 februari 2024 in Pediatrics
Kinderen kunnen net zo goed als volwassenen Post-Covid krijgen. En hier wordt gelukkig ook steeds meer onderzoek naar gedaan. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van wat er op dit moment bekend is over Post-Covid bij kinderen.
Vóórkomen
Hoe vaak Post-Covid voorkomt is bij kinderen minder duidelijk dan bij volwassen. Het vóórkomen varieert sterk van 4-62% in verschillende onderzoeken. Maar de meeste onderzoeken geven aan dat het voorkomt bij 10-20% in de eerste 6 maanden na de infectie.
Aanhoudende klachten van de acute infectie.
De klachten kunnen ontstaan in ieder orgaansysteem en in de figuur staan per orgaangroep de klachten die bij kinderen voor kunnen komen. De belangrijkste klachten worden in het artikel verder uitgewerkt.
- Uitputting en PEM komen veel voor bij kinderen. Kinderen met deze klachten voldoen aan de officiële criteria voor ME/CVS, waarbij er uitputting is voor ten minste 6 maanden met aanzienlijke beperkingen in het dagelijks functioneren, waaronder fysiek functioneren, schoolprestaties en buitenschoolse activiteiten.
- Longklachten, zoals hoesten en kortademigheid horen bij de meest voorkomende klachten. Deze klachten komen vaak niet door een afwijkende longfunctie.
- Een kleine groep kinderen houdt hartklachten zoals onverklaarde inspanningsintolerantie (ziek na inspanning), vermoeidheid, hoge rusthartslag, POTS en orthostatische intolerantie (meer over POTS bij kinderen lees je hier).
- Qua geestelijke gezondheid zijn de meest voorkomende klachten angst, ADHD, klachten door stress en klachten na een heftige gebeurtenis.
- Veel voorkomende neurologische problemen zijn hoofdpijn, duizeligheid, verlies van reuk- en smaak, dysautonomie (bv POTS) en hersenmist.
- De meest voorkomende maag-/darmklachten bij kinderen met Post-Covid zijn diarree, buikpijn, overgeven en gebrek aan eetlust.
- Ook huidproblemen komen voor, met name huiduitslag en covid-tenen (lijkt op wintertenen).
- Klachten aan de spieren gaat vooral over spierpijn, spierzwakte en ontstekingen in de spieren.
- In het bloed kan er sprake zijn van mast cell activatie syndroom (MCAS). Dit gaat vaak samen met symptomen zoals pijn, uitputting, maag-/darmklachten, cognitieve klachten, voedselintolerantie, jeuk en huiduitslag.
Een verergering van al bestaande klachten
Bij Post-Covid bij kinderen kan het ook gaan om verergering van bestaande klachten van vóór corona. Zo kunnen klachten bij astma of cystic fibrose erger worden. Maar ook klachten bij aandoeningen zoals fibromyalgie en bindweefselaandoeningen kunnen verergeren met bijvoorbeeld meer pijn tot gevolg.
Nieuwe klachten
Naast aanhoudende klachten na een covid-infectie of een verergering van al bestaande klachten, kunnen er na de acute infectie ook nieuwe klachten ontstaan.
- MIS-C is een multi-inflammatoir syndroom bij kinderen en ontstaat 2-6 weken na de infectie. Dit is een ernstig syndroom en geeft koorts, kortademigheid, pijn op de borst, misselijkheid, overgeven en huidklachten. MIS-C komt vaker voor bij jongens, bij kinderen met obesitas en bij 6-12 jarigen. Het kan leiden tot ernstige complicaties, zoals hartproblemen en shock. Bij de meeste kinderen duren de klachten 1-4 weken. Na 1 jaar blijken er uit onderzoek geen duidelijke lange termijnklachten te zijn.
- Diabetes, zowel type 1 als type 2, komen na een covid-infectie vaker voor bij kinderen.
- Na een covid-infectie kunnen bij kinderen ook auto-immuunziekten ontstaan, waarbij het immuunsysteem gezonde cellen in het eigen lichaam aanvalt. Dit komt ook voor na een mild ziekteverloop.
- Neurologische aandoeningen zoals MS, polyneuropathie en het syndroom van Guillain-Barré komen bij kinderen minder vaak voor dan bij volwassen, maar er is wel melding van gemaakt.
Uitkomstmaten
Als je de klachten van Post-Covid bij kinderen wil onderzoeken, is het belangrijk om vooral te kijken naar uitkomstmaten die iets zeggen over het dagelijks functioneren en dus vooral naar dingen die betekenisvol zijn voor het kind. Op de korte termijn gaat dat over geestelijke gezondheid, communicatie, bewegen, eten en ademhalen. Op de lange termijn gaat dat over cognitie (verwerken van informatie), school, dagelijkse routines, relaties met anderen, slaap en stemming. Tot nu toe wordt hier te weinig naar gekeken.
Toekomstig onderzoek
We weten inmiddels steeds meer over Post-Covid bij kinderen, maar er is ook nog heel veel onbekend. Toekomstig onderzoek zou zich volgens het artikel moeten richten op:
- Het onderscheiden van verschillende subgroepen en patronen in klachten;
- Het terugkeren van klachten na periodes van lichamelijke of geestelijke stress en na herinfectie;
- Het voorkomen dat klachten zich ontwikkelen tot een chronische aandoening;
- Het evalueren van vaccinatie op het voorkomen van Post-Covid;
- Studies naar behandelingen die werken bij Post-Covid;
- Geneesmiddelenonderzoek is nodig om geschikte behandelingen te vinden. Maar omdat dat binnen de kindergeneeskunde langzaam gaat, is het belangrijk om ook naar andere onderzoeksopzetten te kijken.
