Hans (48): ‘Om mentaal gezond te blijven bij een grote onzekerheid over de duur, het verloop én de behandeling van mijn ziek zijn. Dat vind ik echt heel lastig. De hulp van de POH GGZ zorgt ervoor dat ik mentaal op de been blijf.’
Bij Post-Covid bestaat nog wel eens het idee dat het ‘tussen de oren zit’. Dat is natuurlijk niet waar. Door psychologische hulp zullen de Post-Covidklachten ook niet verdwijnen. Maar het kan wel helpen als je leert om beter met de ziekte en mogelijk ook trauma om te gaan. Hieronder beschrijven we een aantal thema’s die je mogelijk meer inzicht kunnen geven of helpend kunnen zijn om je in te verdiepen.
Positieve Gezondheid
Het idee achter Positieve Gezondheid is dat iemand méér is dan alleen zijn ziekte. Want hoe we ons voelen, wordt door veel meer bepaald dan of we ziek zijn of niet. Positieve Gezondheid geeft een bredere kijk op gezondheid aan de hand van 6 thema’s: lichaamsfuncties, mentaal welbevinden, kwaliteit van leven, meedoen, zingeving en dagelijks leven.
Ga je aan de slag met Positieve Gezondheid dan beantwoord je stellingen voor elk van deze thema’s. Zo krijg je aan het einde van de vragenlijst een uitslag op elk van de zes thema’s. Dit krijg je in de vorm van een spinnenweb. Deze geeft inzicht in wat voor jou belangrijk is als het gaat om het totaalplaatje van je gezondheid. Je kunt hierover ook in gesprek gaan met je zorgverleners.
Zingeving
Zingeving is volgens de grondlegger van Positieve Gezondheid 'de meest gezondmakende kracht'. Het gaat over het vinden van betekenis in je leven, het beantwoorden van fundamentele vragen zoals: Wie ben ik? Wat is echt belangrijk voor mij en waar wil ik naartoe? Het vinden van antwoorden op deze vragen kan je veel levenskracht en weerbaarheid geven, ook als je te maken hebt met een ziekte.
Volgens psycholoog en journalist Emily Esfahani Smith zijn er vier pijlers belangrijk voor het vinden van betekenis in je leven, wat zingeving voor jou inhoudt. Welke pijler het belangrijkst is, waar je het meest betekenis uit haalt, is voor iedereen heel persoonlijk. De pijlers hangen ook nauw met elkaar samen.
- Ergens bij horen: door sociale contacten, bijvoorbeeld in een vereniging, familie of vriendengroep, voelen mensen zich gezien en gewaardeerd.
- Een doel hebben: je bezighouden met jouw doel, jouw bijdrage aan deze wereld, maakt je bezigheden zinvol.
- Verhalen vertellen: betekenis geven door jouw persoonlijke verhaal en reflectie.
- Transcendentie ervaren: dit gaat over verbinding met iets wat groter is dan jijzelf. Het kan gaan over spiritualiteit, natuur of banden uit het verleden.
Hoe kun jij jouw zingeving ontdekken, nu je ziek bent en je leven zo veranderd is? Dit is ook iets om met je POH of psycholoog te bespreken. In het webinar Post-Covid en Levensvragen zijn een ervaringsverhaal en concrete tips gedeeld, deze vind je hier.
Levend verlies
Als je leeft met langdurige ziekte krijg je te maken met veel verlies. Je rouwt niet alleen om het verlies van je gezondheid, maar ook om levensdoelen die niet meer haalbaar lijken, het verlies van werk, financiële zekerheid, hobby’s, onafhankelijkheid, relaties, rollen die veranderen, etc. Je rouwt om het verlies van je oude leven en je oude ‘zelf’. Bovendien verlies je niet eenmalig iets. Je kunt dagelijks tegen nieuwe verliezen aanlopen. Chronische rouw die heel treffend Levend verlies wordt genoemd.
Belangrijk om te weten over levend verlies: het rouwproces verloopt niet rechtlijnig, het is een slingerbeweging tussen verschillende fasen en emoties. Het is geen afgerond proces en het is normaal én gezond dat je al die verschillende emoties ervaart in je ziekteproces.
Wil je meer weten over levend verlies en zelf aan de slag met jouw rouwproces? Kijk dan het webinar met rouwexpert Manu Keirse via Q-support of lees het boek Levend Verlies vol goede uitleg over de verschillende rouwstadia en met praktische oefeningen (lees hier de eerder verschenen boekrecensie).
ACT
Een therapie waar we vanuit ervaringsdeskundigen positieve berichten over krijgen is Acceptance and Commitment Therapie (ACT). Dit is een vorm van therapie waarbij het aanvaarden van jouw klachten centraal staat (acceptatie). Je leert om het zinloze gevecht tegen emoties, gedachten en lichamelijke sensaties waar mogelijk te stoppen. Zo ontstaat er ruimte en aandacht voor dingen die echt belangrijk voor je zijn (commitment). Het doel is niet om klachten op te lossen of te verminderen, maar om mentaal veerkrachtiger te worden en je situatie beter te kunnen aanvaarden.
Eenzaamheid
Een veelvoorkomend probleem bij Post-Covid is het gevoel van eenzaamheid. Uit onderzoek van C-support blijkt dat 19% van de mensen met Post-Covid zich sterk eenzaam voelt. Een schrale troost is dat je hier dus niet de enige mee bent. We hebben tips verzameld van mensen met Post-Covid en deze vind je in dit artikel. Wat ook kan helpen is om hierover te spreken met lotgenoten. Dit kan je doen in onze zelfsupportgroepen of een andere vorm van lotgenotencontact. Een overzicht vind je hier.
Een vorm van therapie die psychologen kunnen toepassen is cognitieve gedragstherapie (CGT). Hierover bestaat in het veld enige onrust omdat er regelmatig artikelen of nieuwsberichten verschijnen waaruit lijkt alsof CGT de klachten van Post-Covid zou kunnen behandelen. Dit zou daarmee suggereren dat Post-Covid een psychische oorzaak heeft, wat niet het geval is. Als het om CGT gaat moet dus duidelijk worden gecommuniceerd dat je hiermee niet de klachten kan behandelen. Met CGT kunnen mensen mogelijk wel beter met hun klachten leren omgaan en met de bijkomende psychische problemen. Lees ook deze reactie: Post-COVID zit niet tussen de oren - VGCt
